Województwo lubelskie znalazło się na pierwszym miejscu w Polsce pod względem wykonywania zabiegów trombektomii - wynika z badania pilotażowego nadzorowanego przez NFZ, prowadzonego w latach 2017-2023. Znaczną zasługę w tym ma Kliniczny Oddział Neurologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie, który w ramach centrum udarowego realizował jako pierwszy w kraju pilotażowy program trombektomii mechanicznej. Kierowany przez prof. dr hab. n. med. Konrada Rejdaka ośrodek ścisłe współpracuje z oddziałami udarowymi w regionie, dzięki czemu na Lubelszczyźnie wykonano najwięcej zabiegów trombektomii w przeliczeniu na liczbę mieszkańców w Polsce.

Czym jest trombektomia mechaniczna?

Trombektomia jest metodą leczenia udaru niedokrwiennego mózgu. W przypadku udarów niedokrwiennych w ostrej fazie stosuje się dwie metody: leczenie trombolityczne (podanie leku rozpuszczającego zakrzep) i trombektomię mechaniczną. Pierwszą z technik można wykonać najpóźniej 4,5 godziny od udaru. Większe możliwości daje trombektomia mechaniczna uważana za jedną z najnowocześniejszych, małoinwazyjnych metod leczenia. W porównaniu ze standardowym postępowaniem wykazuje znacznie większą poprawę stanu pacjentów, w zakresie oceny stopnia niesprawności i aktywności życia codziennego.

Trombektomia mechaniczna polega na usunięciu wewnątrznaczyniowym zatoru z tętnicy mózgu. Inaczej mówiąc - na udrożnienieniu naczynia poprzez zlokalizowanie i mechaniczne usunięcie istniejącego w nim skrzepu. Ten nowoczesny, wewnątrznaczyniowy zabieg może uratować życie i zdrowie. Udar mózgu stanowi drugą po chorobach serca najczęstszą przyczynę zgonu; jest również głównym powodem niesprawności osób dorosłych. Ok. 87 proc. wszystkich udarów mózgu stanowią udary niedokrwienne. Zgodnie z danymi NFZ r. w Polsce w 2023 roku odnotowano 74,7 tys. przypadków udaru niedokrwiennego mózgu, z czego 89 proc. stanowiły udary pierwszorazowe. Łącznie w 2023 roku polscy neurolodzy diagnozowali i leczyli ok. 6 milionów pacjentów z chorobami neurologicznymi.

Sukces lubelskich lekarzy

Wedłuch danych zgromadzonych w wyniku badania pilotażowego nadzorowanego przez NFZ województwo lubelskie znalazło się na pierwszym miejscu w Polsce, pod względem wykonywania zabiegów trombektomii w ostatnich latach. Wyniki analizy były szeroko dyskutowane na forum XXV Zjazdu Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, który we wrześniu odbywał się w Białymstoku.

- Ten wysoki poziom wykonanych procedur znany jest np. w Bawarii i innych bardzo rozwiniętych rejonach Europy. To pokazuje, że na Lubelszczyźnie udało się stworzyć świetny system opieki nad pacjentami z chorobami neurologicznymi, a w szczególności z udarem, czyli chorobą groźną dla życia i zdrowia - mówi prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak, lekarz kierujący Klinicznym Oddziałem Neurologii USK Nr 4 w Lublinie.

Zespół Klinicznego Oddziału Neurologii USK Nr 4 (Fot. Maciej Rukasz)

Wysoki wskaźnik wykonania tych procedur udało się utrzymać pomimo pandemii, która stanowiła trudne wyzwania dla całego systemu opieki zdrowotnej. Jest to zasługa w szczególności USK Nr 4 w Lublinie, który jako pierwszy ośrodek w Polsce przystąpił do finansowanego przez NFZ i uruchomionego w 2018 roku pilotażowego programu dotyczącego leczenia ostrej fazy udaru niedokrwiennego za pomocą przezcewnikowej trombektomii mechanicznej naczyń domózgowych lub wewnątrzczaszkowych. Jego celem była ocena skuteczności oraz wypracowanie optymalnego modelu organizacji leczenia ostrej fazy udaru niedokrwiennego za pomocą trombektomii. W trakcie realizowania pilotażu sukcesywnie włączane były kolejne ośrodki po to, aby sprostać potrzebom pacjentów. 

W momencie rozpoczęcia pilotażu Kliniczny Oddział Neurologii USK Nr 4 w Lublinie (wcześniej SPSK Nr 4 w Lublinie) był jedynym ośrodkiem w województwie lubelskim, który prowadził leczenie pacjentów tą nowoczesną metodą. W przeciągu kilku lat wdrożyły ją jeszcze dwa ośrodki: Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Lublinie i Szpital Wojewódzki im. Jana Pawła II w Zamościu. 

- W województwie lubelskim udało nam się stworzyć sieć doskonale współpracujących ze sobą ośrodków, co było niezbędne dla poprawy dostępności do leczenia interwencyjnego wszystkich mieszkańców regionu. W rezultacie nasz szpital przyjmował i przyjmuje pacjentów kwalifikowanych do trombektomii z całego województwa, ze szpitali w mniejszych miejscowościach, takich jak: Chełm, Biała Podlaska, Łuków, Lubartów, Kraśnik czy Krasnystaw. Współpraca ta dała nam doskonały wynik i stała się wzorem dla całego kraju - mówi prof. Konrad Rejdak.

Prof. Konrad Rejdak (fot. Maciej Rukasz)

Dane NFZ

Pilotaż został zakończony w czerwcu 2024 roku, ale procedury będą nadal wykonywane w ramach tzw. koszyka świadczeń.

W przeliczeniu na liczbę mieszkańców w województwie lubelskim wykonano niemal 11 proc. zabiegów trombektomii. Regionem, w którym takich zabiegów było najmniej, było województwo lubuskie z wynikiem 1,8 proc. Średnia dla Polski to 5,5 proc. przypadków.

Grafika przedstawiająca odsetek przypadków udaru niedokrwiennego mózgu, dla których sprawozdano daną metodę leczenia wg województwa zamieszkania pacjenta (2023 r.) – trombektomia mechaniczna (źródło: ezdrowie.gov.pl)

Dokładny raport można znaleźć na stronie: https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-udar-niedokrwienny-mozgu