Nowość w leczeniu stawów kolanowych z powodu przewlekłego bólu

Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie jest pierwszym ośrodkiem w Polsce, w którym z sukcesem przeprowadzono nowatorski zabieg embolizacji stawu kolanowego z powodu przewlekłego bólu. Metoda ta jest przełomem w leczeniu pacjentów z zapaleniem stawu, którym nie pomagają standardowe metody terapii ortopedycznej.

Pierwszy w Polsce zabieg embolizacji stawu kolanowego wykonano w Zakładzie Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii USK Nr 4 w Lublinie 10 września 2024 roku (Fot. Krzysztof Pyra)

Bolesna choroba

Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych jest powszechnym schorzeniem i obecnie czwartą główną przyczyną niepełnosprawności na świecie. Jej podstawowym objawem jest przewlekły ból, który często prowadzi do ograniczenia mobilności i znacznie wpływa na jakość życia chorych. Dotychczas w Polsce metodami stosowanymi w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych z powodu przewlekłego bólu były przede wszystkim farmakologia lub inwazyjna operacja wymiany stawu. Metody te nie są przeznaczone dla każdego chorego, a u dużej grupy pacjentów okazują się nieskuteczne.
Z nowej metody leczenia tego schorzenia mogą już korzystać pacjenci Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie. W tym miejscu po raz pierwszy w Polsce odbył się zabieg embolizacji naczyń stawu kolanowego. Stało się to możliwe dzięki współpracy Zakładu Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii USK Nr 4 w Lublinie kierowanego przez prof. dr hab. n. med. Annę Drelich-Zbroję z Klinicznym Oddziałem Rehabilitacji, którego Lekarzem Kierującym jest prof. dr hab. n. med. Tomasz Blicharski.

Dzięki współpracy radiologów zabiegowych z ortopedami dr n. med. Pawłem Kuczyńskim i prof. dr hab. n. med. Tomaszem Blicharskim do pierwszego zabiegu zakwalifikowano 39-letnią pacjentkę z przewlekłym bólem kolana spowodowanym przerośniętą błoną maziową. Procedurę przeprowadzili radiolodzy zabiegowi: dr med. Maciej Szmygin w asyście prof. Uniwersytetu Medycznego w Lublinie dr hab. n. med. Krzysztofa Pyry.

- Chorować zaczęłam w marcu 2021 roku. Byłam w drugim trymestrze ciąży, gdy zaczęło boleć mnie kolano. To był straszny dyskomfort przy siadaniu, wstawaniu, chodzeniu po schodach. Jeżeli gdzieś dłużej siedziałam, nie mogłam potem rozruszać nogi. Ortopeda w mojej miejscowości podczas badania znalazł pod moim kolanem małą torbiel. Byłam leczona zachowawczo. Po narodzinach córki torbiel zaczęła rosnąć, aż osiągnęła rozmiar dziewięć na dziesięć centymetrów. W Lubartowie przeszłam usunięcie cysty i artroskopię, jednak zabiegi te mi nie pomogły. Płyn zbierał się od nowa. Postanowiłam zgłosić się do doktora Pawła Kuczyńskiego w Lublinie. Dostałam leki i zastrzyki z osocza, które polepszały mój stan, ale tylko na kilka tygodni. Widząc, że nie przynoszą one długotrwałego rezultatu, doktor Kuczyński zaproponował mi leczenie zupełnie nową metodą. Zgodziłam się, bo mam dwoje małych dzieci, chciałam się nimi opiekować i wrócić do pracy. Po zabiegu embolizacji czułam ból, który po kilku dniach stopniowo zaczął się zmniejszać. Obecnie ból już niewystępuje, jestem bardzo zadowolona z efektów. Gdybym nie zaryzykowała, nadal męczyłabym się – mówi pacjentka.

Briefing prasowy na temat zabiegu. Od lewej: dr n. med. Maciej Szmygin, pacjentka Ewa Dzido-Gołębiowska, dr hab. n. med., prof. UM Krzysztof Pyra, prof. dr hab. n. med. Tomasz Blicharski, prof. dr hab. n. med. Anna Drelich-Zbroja, prof. dr hab. n. med. Tomasz Jargiełło, dr n. med. Paweł Kuczyński (fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4)

Metoda embolizacji

Embolizacje to małoinwazyjne zabiegi wykonywane w celu redukcji lub eliminacji patologicznego unaczynienia, w tym przypadku przekrwienia błony maziowej. Polegają na przezskórnym (przez nacięcie o szerokości 2 milimetrów) wejściu do naczynia, następnie wprowadzeniu cewnika (cienkiej rurki) do naczynia zaopatrującego zmianę i jego zamkniecie materiałem embolizacyjnym.

Największe korzyści embolizacji to:

wysoka skuteczność,
brak szerokich nacięć na skórze,
brak długiej hospitalizacji i szybki powrót do codziennych czynności,
brak konieczności stosowania znieczulenia ogólnego.

- Metod leczenia, które można zastosować w przypadku bólu wynikającego z przerośniętej błony maziowej, jest wiele. Do tej pory, jeżeli farmakoterapia i dostawowe podawanie leków, w tym sterydów nie przynosiły oczekiwanych rezultatów, pacjentom można było zaproponować leczenie chirurgiczne wymiany stawu kolanowego, które jest zabiegiem radykalnym i do którego nie każdy pacjent się kwalifikuje. Embolizacja jest natomiast procedurą o mniejszej inwazyjności, stanowiącą skuteczne rozwiązanie dla chorych niemogących skorzystać z klasycznego leczenia. Ponieważ jest to nowość, stosowano ją dotychczas w niewielu miejscach w Europie. Razem z doktorem Maciejem Szmyginem poznaliśmy ją w Nowym Jorku. Następnie byliśmy na kilku zagranicznych konferencjach poświęconych leczeniu nie tylko stawów kolanowych, ale też barkowych czy łokciowych – mówi prof. Krzysztof Pyra.

2024 10 15 USK NR 4 Konferencja nr 16

Od lewej: dr hab. n. med., prof. UM Krzysztof Pyra, prof. dr hab. n. med. Tomasz Blicharski (fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4)

- Po ostatnim zjeździe, który miał miejsce w Lizbonie i na którym po raz kolejny została potwierdzona wysoka skuteczność tej metody, postanowiliśmy wdrożyć ją w USK Nr 4 w Lublinie. Dzięki uprzejmości profesora Tomasza Blicharskiego i doktora Pawła Kuczyńskiego udało się zakwalifikować do zabiegu pierwszą pacjentkę. W Zakładzie Radiologii Zabiegowej od lat wykonywane są różne rodzaje embolizacji. Trudność niedawno wprowadzonej procedury polega na tym, iż kaliber naczyń jest dużo mniejszy niż w przypadku dotychczasowych procedur, ponadto materiał embolizacyjny ma postać dużo mniejszych kulek, o średnicy 0,15 mm. Znalezienie odpowiednich naczyń i ich zamknięcie jest więc bardziej skomplikowane. Teraz, po miesiącu od przeprowadzenia pierwszego takiego zabiegu, możemy powiedzieć, że zakończył się on sukcesem. Bardzo się cieszymy, że wszystko poszło zgodnie z oczekiwaniami i w badaniu kontrolnym przeprowadzonym od razu po zabiegu mogliśmy zaobserwować poprawę w postaci zmniejszenia przekrwienia błony maziowej – mówi dr Maciej Szmygin.

2024 10 15 USK NR 4 Konferencja nr 06

Od lewej: dr n. med. Maciej Szmygin, pacjentka Ewa Dzido-Gołębiowska (fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4)

Przełom dla pacjentów

Zastosowanie metody embolizacji naczyń w leczeniu stawu kolanowego w przypadku przewlekłego bólu to nowość nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Jej skuteczność w łagodzeniu objawów bólowych u pacjentów z łagodną do umiarkowanej chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego potwierdziły badania przeprowadzone w ostatnich latach. U osób, które przeszły zabieg, zaobserwowano wysoką skuteczność leczenia bólu i przewlekłego zapalenia błony maziowej. Efekt embolizacji okazał się też długotrwały, a sam proces – bezpieczny. W grupie badanych wykryto małą liczbę działań niepożądanych i tylko niewielka cześć pacjentów wymagała wykonania kolejnej procedury związanej z leczeniem stawów w ciągu kilku lat od zabiegu embolizacji.

Dotychczas zabieg przeprowadzono jedynie w nielicznych ośrodkach zagranicznych. Nowe podejście do terapii bólu zastosowane po raz pierwszy w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym Nr 4 w Lublinie stanowi przełom dla polskich pacjentów, u których leczenie zachowawcze lub chirurgiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, lub którzy nie kwalifikują się do leczenia chirurgicznego ze względu na wiek czy choroby współistniejące. Jedną z takich pacjentek była pani Ewa.

- Mimo zastosowania wszystkich dostępnych metod leczenia ortopedycznego pacjentka nadal odczuwała silny ból, a jej kolano pozostawało ciepłe, co wskazywało na zaawansowany stan zapalny. Skutkowało to znaczącym dyskomfortem u chorej i utrudniało jej codzienne funkcjonowanie. Z powodu braku oczekiwanych rezultatów szukaliśmy alternatywnych rozwiązań. Kwalifikacją pacjentki oraz przygotowaniem do zabiegu zajmował się doktor Paweł Kuczyński specjalizujący się w małoinwazyjnych metodach leczenia ortopedycznego. Dr Kuczyński od lat zajmuje się podawaniem leków pod kontrolą ultrasonografii oraz prowadzi badania nad nowoczesnymi technikami leczenia, co pozwoliło na precyzyjne przygotowanie do nowatorskiej procedury embolizacji stawu – mówi prof. Tomasz Blicharski.

2024 10 15 USK NR 4 Konferencja nr 46

Od lewej: prof. UM Krzysztof Pyra, prof. dr hab. n. med. Tomasz Blicharski, prof. dr hab. n. med. Anna Drelich-Zbroja (fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4)

Nad badaniami obrazowymi pacjentki oraz przeprowadzeniem zabiegu przez zespół Zakładu Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii USK Nr 4 w Lublinie czuwała kierująca jednostką prof. Anna Drelich-Zbroja. Metodami stosowanymi do kwalifikacji i dalszej oceny skuteczności zabiegu były nowatorskie badania rezonansem magnetycznym i USG z wykorzystaniem obrazowania mikroprzepływów oraz ultrasonograficznych środków kontrastujących. Zakład Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii USK Nr 4 w Lublinie jest jednym z pionierskich ośrodków w kraju stosujących nowoczesne metody diagnostyki ultrasonograficznej w ocenie patologii błony maziowej. Wcześniej zespół diagnostyczny miał okazję wykorzystać tego rodzaju metodę diagnostyczną w ocenie patologii naczyniowych, narządów miąższowych, głównie wątroby i nerek (w tym pacjentów po transplantacji) oraz aktywności nieswoistych zapaleń jelita.

- Metody diagnostyki obrazowej, które zastosowaliśmy w kwalifikacji, a następnie w monitorowaniu pacjentki po leczeniu to uznane i szeroko stosowane badanie rezonansem magnetycznym oraz nowatorskie opcje ultrasonograficzne, takie jak mikro przepływy i badanie CEUS, czyli zastosowanie kontrastów ultrasonograficznych. Pragnę podkreślić, że obie metody są bezpieczne dla naszych pacjentów. Wraz z dr Moniką Miazgą i dr Marylą Kuczyńską z naszego zakładu mamy już całkiem bogate doświadczenie w ich stosowaniu w ocenie różnych patologii – mówi prof. Anna Drelich-Zbroja

2024 10 15 USK NR 4 Konferencja nr 26

Od lewej: prof. dr hab. n. med. Tomasz Blicharski, prof. dr hab. n. med. Anna Drelich-Zbroja, prof. dr hab. n. med. Tomasz Jargiełło (fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4)

- Zabieg zakończył się sukcesem terapeutycznym. W badaniach przeprowadzonych po zabiegu, obrazowych i laboratoryjnych błona maziowa nie wykazuje już cech zapalenia. Poprawę można zaobserwować także klinicznie. Kolano pacjentki przestało boleć, co przyniosło jej olbrzymią ulgę i możliwość powrotu do normalnego funkcjonowania. Stało się tak dzięki naszej dobrej współpracy z radiologami. Jako Kliniczny Oddział Rehabilitacji chcemy kontynuować współpracę z Zakładem Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii, aby nadal pomagać pacjentom z przewlekłymi schorzeniami stawów – mówi dr Paweł Kuczyński.

2024 10 15 USK NR 4 Konferencja nr 43

Dr n. med. Paweł Kuczyński (fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4)

Briefing prasowy

We wtorek 15 października w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym Nr 4 w Lublinie odbył się briefing prasowy na temat nowej metody w leczeniu stawów kolanowych oraz efektów pierwszego przeprowadzonego zabiegu. Obecny na miejscu prof. dr hab. n. med. Tomasz Jargiełło, kierownik Zakład Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii ze strony Uniwersytetu Medycznego zwrócił uwagę na rozwój radiologii zabiegowej, który miał miejsce w ostatnich dekadach.

- Przygotowania logistyczne do przeprowadzania zabiegów embolizacji stawu kolanowego trwały bardzo długo. Pierwsze próby i pokazy dla ortopedów, że coś takiego można zrobić, pojawiły się ok. dwa lata temu. My, radiolodzy zabiegowi niemający pacjentów hospitalizowanych u siebie, współpracujemy z klinicystami. Oni mają swoje metody uznane od lat. Naszą rolą jest często przekonać ich do naszych metod, a jeśli pojawia się coś nowego, z tym przekonaniem nie zawsze jest tak łatwo. Dlatego jesteśmy niezmiernie wdzięczni kolegom ortopedom, że jeden z kolejnych typów zabiegów mógł zostać wprowadzony. To, że został wprowadzony w Lublinie, w jednostce o wieloletniej tradycji, nie jest niczym niezwykłym. We wprowadzaniu nowych metod kluczowa jest współpraca. Oprócz kwalifikacji klinicznej chodzi tu o skomplikowane badania diagnostyczne - mikroprzepływy, rezonans magnetyczny, wyselekcjonować odpowiednich pacjentów z dużej grupy przez kolegów ortopedów. To też jest bardzo duża praca. Sukces w postaci pierwszego zabiegu jest wierzchołkiem góry lodowej, sprawą pracy wielu ludzi przez bardzo długi czas. W momencie, gdy pojawia się pierwszy sukces, jest to najlepszy moment, żeby rozwijać się dalej, żeby ta złota era radiologii zabiegowej trwała. Czekamy na następne konferencje i następne typy zabiegów, które również chcemy wprowadzać - mówił prof. dr hab. n. med. Tomasz Jargiełło.

W Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym Nr 4 w Lublinie procedura embolizacji stawu kolanowego z powodu przewlekłego bólu została już zaproponowana kolejnym pacjentom z przewlekłym bólem stawu kolanowego.

2024 10 15 USK NR 4 Konferencja nr 39

Od lewej: dr n. med. Maciej Szmygin, pacjentka Ewa Dzido-Gołębiowska, dr hab. n. med., prof. UM Krzysztof Pyra, prof. dr hab. n. med. Tomasz Blicharski, prof. dr hab. n. med. Anna Drelich-Zbroja, prof. dr hab. n. med. Tomasz Jargiełło, dr n. med. Paweł Kuczyński (fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4)

Zespół kwalifikujący pacjentkę i przeprowadzający pierwszy zabieg

Radiolodzy zabiegowi: dr n. med. Maciej Szmygin, dr hab. n. med., prof. UM Krzysztof Pyra

Ortopedzi: dr n. med. Paweł Kuczyński i prof. dr hab. n. med. Tomasz Blicharski

Pielęgniarki: Anna Bielecka i Katarzyna Wójtowicz

Technik RTG: Marcelina Wilk

Całość zespołu zaangażowanego w kwalifikacje, diagnostykę i małoinwazyjne leczenie przewlekłego bólu stawów

Ortopedzi: dr n. med. Paweł Kuczyński i prof. dr hab. n. med. Tomasz Blicharski

Radiolodzy: Prof. Anna Drelich Zbroja, Dr Monika Miazga, Dr Maryla Kuczyńska

Radiolodzy zabiegowi: dr n. med. Maciej Szmygin, dr hab. n. med., prof. UM Krzysztof Pyra, dr Łukasz Światłowski, dr Tomasz Roman , dr Michał Górnik